PUBLIKACJE

Twórczość Natalii Kozieł – podobnie jak jej osobowość – jest

niezwykle ekspresyjna, emocjonalna i dynamiczna. Rodowita

bydgoszczanka, absolwentka Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku

oraz fińskiego Uniwersytetu Sztuk Pięknych w Helsinkach,

wciąga widza w świat własnych przeżyć, wyrafinowanych wrażeń,

niezapomnianych zdarzeń.

Wychodząc od tradycyjnego malarstwa sztalugowego i wielkoformatowych

rysunków, poprzez tkaninę, przeszła z czasem

na stronę grafiki, instalacji świetlnych oraz projekcji, wykorzystujących

zdobycze techniki – zarówno te starsze jak i najnowsze.

Dzięki nim łączy poetykę malarstwa z językiem druku.

Eksperymentuje z materiałem filmowym, tworząc obrazy bezpośrednio

na taśmie. I na tym nie poprzestaje...

W obrębie jej zainteresowań lokuje się również zjawisko artystyczne

określane mianem live cinema1, będące rodzajem swoistego,

rozbudowanego performance’u, theatrum pochłaniającego

widza bez reszty.

Włącznik – to najnowsze dzieło Natalii Kozieł wpisujące się

w cykl projekcji-kolaży, do których młoda adeptka sztuk pięknych

przywiązuje obecnie szczególną uwagę.

Cichymi bohaterami bydgoskiej ekspozycji są stare rzutniki

na slajdy, grafoskopy oraz 16mm projektory filmowe, nie mające

nic wspólnego z nowoczesnymi i drogimi urządzeniami cyfrowymi.

Fascynacja urokiem podstarzałych maszyn, wpisuje

artystkę na listę współczesnych twórców konceptualnych, którzy

nie wyobrażają sobie sztuki bez bardziej lub mniej skomplikowanych

urządzeń optycznych. Natalia, podobnie jak Ceal

Floyer, Bruce Conner czy Krzysztof Wodiczko, docenia możliwości

plastyczne, przestrzenne oraz siłę oddziaływania społecznego

tak zwanych „obrazów slajdowych”. Projektory i rzutniki

– jak sama twierdzi – działają jako rejestratory punktów.

 

1 Termin odnoszący się do współczesnej, rozbudowanej techniki narracyjnej opartej

na współistnieniu i wzajemnym przenikaniu obrazu filmowego, muzyki oraz

elementów performatywnych tworzonych przez artystów w czasie rzeczywistym

i w ramach jednorodnej, zamkniętej przestrzeni przy udziale widzów. Live cinema

charakteryzuje odejście od tradycyjnej, często liniowej opowieści budowanej

za pomocą obiektywu kamery bądź aparatu, na rzecz znacznie szerszego, artystycznego

konceptu w prezentowaniu poszczególnych form lub zjawisk; Mia Makela,

The Practice of Live Cinema, http://miamakela.net/TEXT/text_PracticeOfLiveCinema.

pdf (dostęp: 06.07.2016).

 

Zawsze są widoczne. Deklarują, że istnieje coś, co można zobaczyć,

a swoim silnym promieniem światła wskazują na często

ignorowane miejsca […] Projekcja wzywa widza do przełączenia

punktów odniesienia, a dźwięk pracujących non stop maszyn dodatkowo

potęguje intensywność emocji2.

We wszystkich projekcjach – Przestrzeń – zdaje się być tym

elementem, który wpływa na charakter wyświetlanego materiału.

Zastana, a następnie przewartościowana, z jednej strony

ustala ramy dla zmultiplikowanych, dwu i trójwymiarowych

obrazów, z drugiej zaś pozwala poznać świat artystycznych doświadczeń

i estetycznych uniesień artystki. Rozbudowane wizualizacje,

pochłaniające kolejne ściany i sufity przestrzeni muzeum

(Vantaa Art Museum), galerii (Kuva Tila; Ksarminkatu)

miejskiego kina, czy starej helsińskiej fabryki Suvilahti, otwierają

nowe horyzonty, kolejne systemy interpretacji. Z mroku industrialnej

architektury rodzi się światło. Spokojną, białą salę wystawową

otula ciemność. Każdy kąt wypełnia jakiś nierealny obraz.

Abstrakcyjną formę opartą na wewnętrznym współistnieniu

czerni i bieli, dopełniają niekiedy przenikające się wzajemnie

warstwy kolorów – czerwienie, żółcienie, błękity. Rozliczne

linie, drobne kreski, szerokie smugi, gęste ślady, struktury

bliskie mostom, dachom czy zgeometryzowanym kominom to

zwycięstwo świata bezprzedmiotowego. To wynik zagłębienia

się w naturę najmniejszych rzeczy, na które zwykle nie zwracamy

uwagi. Wszystko chyba zaczęło się od prostej zmiany perspektywy

widzenia – przyznaje w rozmowach artystka – od patrzenia

na rzeczy i zdarzenia wokół mnie, które z czasem przerodziło

się w wielce swobodne i sprawiające ogromną przyjemność

silne gapiostwo. Prosta zmiana, w której szybko zapomniałam

o naturalnej pozycji stania na dwóch nogach i patrzenia na

wprost, przed siebie. Zaczęła mnie fascynować perspektywa stołka

lub buta. Od tej pory już mocno pochylona w dół znajduję rzeczy,

historię dziejące się nisko, blisko podłogi, tam, gdzie właściwie

niewielu zagląda...3.

W specjalnie wygenerowanych przestrzeniach Natalia koncentruje

się na przybliżaniu różnych wymiarów. Otwiera materię

ciała graficznego i przybliża wymiar materii druku. Budując

swoje projekcje, zagarnia pierwotną przestrzeń danego miejsca

by wykorzystać ją po swojemu. A w tym wszystkim, łączy jeszcze

obraz stały z obrazem ruchomym, dynamikę ze statyką, materię

z pustką.

 

2 Natalia Kozieł (w rozmowie z Piotrem Wąsowskim), 05.07.2016.

3 Natalia Kozieł (w rozmowie z Piotrem Wąsowskim), 05.07.2016.

 

Obok przestrzeni istotną rolę odgrywa czas. Według niektórych

teorii czas i przestrzeń nie są obiektami istniejącymi niezależnie

od rzeczy i na równi z nimi, lecz są relacjami między

ciałami. W sztuce Natalii Kozieł czas i przestrzeń są niezależne

jedynie wobec tego co na zewnątrz. Są wynikiem wzajemnego

współwystępowania i współdziałania, również z ciałami martwych

urządzeń technicznych. Faktor czasu jest dla mnie ważnym

i nieodłącznym elementem projekcji. Może dlatego, że jestem

tak samo zainteresowana niepowodzeniami i przypadkami jak

i sukcesem […] Nie myślę o śladach w procesie tworzenia. Daje im

raczej szansę się wydarzyć, tak samo jak bardzo pozwalam rzutnikom

i projektorom na interakcję4.

Organiczną częścią każdej projekcji są także widzowie – czyli

my wszyscy, podziwiający, kontemplujący, rozkoszujący się tym,

co nazywamy sztuką. Wkraczając do zredefiniowanej przez

Natalię przestrzeni Galerii poddajemy się zupełnie nowej sytuacji,

w której tradycyjna relacja między dziełem sztuki a oglądającym

zostaje zaburzona. Nauczeni przykładem wielkich muzeów,

przyzwyczajeni do oglądu niekończącego się ciągu obrazów

na ścianie, zmuszani jesteśmy przez nią do bycia integralną

częścią projekcji. Chcąc czy nie chcąc, wchodzimy w świat jej

wewnętrzny przeżyć – a nawet, wzbogacamy go rzucając cienie

własnych sylwetek na multiplikujące się wizualizacje. Tworzymy

nowy kontekst, niezwykle interesujący zarówno dla wymowy

całego dzieła jak i samej artystki. Zależy mi na tym, aby stworzyć

przestrzeń, w której ludzie mogą zachowywać się najbardziej

spontanicznie jak to jest możliwe!5 – twierdzi z uśmiechem.

Na ekspozycji dopełnieniem projekcji jest zbiór czarno-białych

grafik, wykonanych w technice karborundu6. Niewielkie,

lecz ujmujące. Pozornie spokojne, lecz drapieżne.

 

4 Natalia Kozieł (w rozmowie z Piotrem Wąsowskim), 14.07.2016.

5 Natalia Kozieł (w rozmowie z Piotrem Wąsowskim), 14.07.2016.

6 Karborund (carborundum; węglik krzemu) – krystaliczny związek węgla z krzemem

otrzymywany poprzez stapianie w piecu elektrycznym w temperaturze

wynoszącej 2000°C. W litografii stosowany jako materiał szlifierski w postaci

proszku ściernego z wykorzystaniem krążków i osełek jako narzędzi. Mianem

karborundu określa się również specyficzną, eksperymentalną technikę graficzną,

polegającą na nanoszeniu na metalowej płycie farbę akrylową gesso, zmieszaną

z korundowym proszkiem. Miejsca wklęsłe na odbitce są wypukłym materiałem

na matrycy. Plusem tej techniki jest bogactwo śladów i reliefów jakie zostają

na gotowej odbitce, zaś minusem brak możliwości uzyskania zbyt dużej ilości odbitek

z jednej matrycy. Drobne ziarenka karborundu przez wielokrotne przepuszczanie

przez prasę drukarską ulegają zgniataniu i tym samym obraz zanika. Cechą

charakterystyczną karborundu jest także mniejsza czasochłonność wykonania,

w odróżnieniu od tradycyjnych technik wymagających trawienia matrycy; Gerald

W. R. Ward (red.), The Grove Encyclopedia of Materials and Techniques in Art,

New York, 2008, s. 83.

 

Delikatne, acz mocne w swym wyrazie. Zachwycają każdego, kto

odważy się na nie spojrzeć. Ich abstrakcyjno-ekspresyjna poetyka

zdaje się korespondować z olejnymi dokonaniami Franza

Kline czy innych klasyków sztuki amerykańskiej. Temperamentne,

dalekie od precyzyjnych kwasorytów, zbliżają bardziej

do malarstwa gestu. Funkcjonują jako młodsze siostry, zmonumentalizowanych

projekcji wyświetlanych na ścianach Galerii.

Ich warsztatowa natura, mimo że ograniczona przestrzenią białej

karty, przenika niejako do graficznego świata opartego na technologii

diapozytywów. Te malutkie, kwadratowe karborundy

uzmysławiają nam jak tradycja przenika się z nowymi mediami.

A w końcu, jak rodzi się współczesna narracja i zamiera klasyczne

poznanie.

Włącznik – to wystawa jedyna w swoim rodzaju.

Włącznik – to przestrzeń na pograniczu grafiki, teatru i filmu.

 

Piotr Wąsowski

kurator wystawy